मेरो संसारको
मेरो सपनाको
सर्वश्रेष्ठ देशको
सर्वश्रेष्ठ शहर
मेरो काठमाडौँ !
मेरी माता ! मेरी प्रेयसी ! मेरो जीवन
तिम्रो यो दुर्दशा देख्नु लेख्नुअघि लेख्नुअघि
किन अग्निसात भइनँ म ?
किन तिम्रो गर्भस्थ भइनँ म ?
म यो निष्पाप बयान लेख्तैछु
किनभने
मेरो लेखनमा सरस्वती छन्
र तिनको ऊर्जा छ भने
मेरो र मजस्ताको पीडा बुझ्ने
र तिम्रो उद्धार गर्ने
कोही जन्मनेछ भविष्यमा
जगदीश घिमिरे द्वारा रचना गरिएका लेखहरु - पृष्ठ २
यो कथा होइन, दन्तेकथा हो, एकादेशको कुरा ।
मैले साथीबाट सुनें, साथीले उसको साथीबाट सुन्यो रे, उसले पनि उसको साथीबाट ।
सुन्ने सुनाउने क्रम अनन्त छ, तर कथाको अन्त्य यस्तो छ -
एकजना अन्यन्त योग्य हाकिम हुन्छन् ।
उनको ईमान्दारीले देशका ठूलादेखि साना, वरिष्ठदेखि गरिष्ट सबै तहका नेताहरू रिझिएका छन् । उनको कार्य-कुशलता र कार्य-क्षमताले गर्दा उनीभन्दा माथि, मुनि, बराबरी-सबै स्तरका जागिरदारहरू, सहकर्मीहरू, सहधर्मीहरू प्रसन्न छन् । उनीसँग काम पर्ने सबै जनता उनको गुण मान्दछन्, प्रशंसा गर्दछन्, भन्दछन् - हाकिम हुन यस्तो पो हुनु । बिझाएको कसैलाई छैन । पिर मर्का पारको कसैलाई छैन । सबैलाई रिझाउन सक्ने, जे जस्तो अप्ठयारो काम आइपरे पनि मेलो मिलाएर गर्न जान्ने ।
साँच्चै नै उनमा योग्य नेताको नेतृत्व दिन सक्ने क्षमता, योग्य प्रशासकको निर्णय दिन सक्ने दक्षता, योग्य व्यवसायीको वातावरणको सूक्ष्म विश्लेषण गरेर तदनुरुप कार्यसिद्ध गर्न सक्ने कार्य-कुशलता, योग्य बुद्धिजीवीको देश काल परिस्थितिको गहन अध्ययन गरेर काम निकाल्न सक्ने पात्रता - सबै थोक छ उनमा । त्यसमाथि उनको सबैसंगको व्यक्तिगत सम्बन्ध कति सुमधर छ भने कसैले पनि उनीले भनेको कुरा काट्नै सक्तैनन् ।
निस्तब्ध रात कुनै स्वास्नीमान्छेको निर्जीव हृदय हो, जसलाई चिरेर एउटा तीतो स्वर, कुकुरको सानू छाउरोको प्रलाप, बाँसको लिङ्गोजस्तै ठडिन्छ आकाश छुने गरी - क्याइँ क्वँ वाँ वाँ वाँ ईं ईं ईं क्वाँ वाँ वाँ वाँ वाँ ईं ईं ईं ईं ईं ईं...! यो चीत्कार दोहेरिन्छ, तेहरिन्छ, चौहरिन्छ, प्रत्येक पटक अझ सघन, अँ तिखो, अझ अग्लो भएर कराउँछ यो आवाज।
किस्नेलाई यो मन पर्दैन।
ढोकाबाहिर चिसो सडकमा नाङ्गो आकाशमुन्तिर जरुवा पानीझैं यो आवाज भुलुभुलु उम्रेको छ, प्रत्येक पछिल्लो क्षणमा झ्याङ्गिदो छ र किस्ने ढोकाभित्र रेष्टुराँको चिसो छिंडीमा शीताङ्ग छ। विचित्र किसिमको जाडोले ऊ काम्दो छ। उसका पैताला भुइँजति चिसा छन्; औंलाका टुप्पामा ठिही छ। अनि घुँडामा एक किसिमको दुखाइ छ। जति बढी चिसिंदै गयो, त्यो दुखाइ उति बढी हुँदै जान्छ। उसलाई पनि एक पटक त्यै कुकुरको छाउरोजस्तो गी कराउन मन लाग्छ। तर सक्तैन। किनभने ऊ मानिसको छाउरो हो र ऊ ढोकाभित्र छ।
त्यसैले किस्नेलाई त्यस कुकुरको छाउरोको आवाज तीतो लाग्छ। के ढोका खोलिदिऊँ, छाउरो भित्र पसोस्, अँगालेर सुतूँ, उसलाई पनि तातो, आफूलाई पनि तातो, ऊ सोच्छ! विचार बेसै हो, ऊ विचारप्रति विचा गर्छ। तर ऊ ढोका खोल्न उठ्दैन। दुइटा बेन्च जोडेर सुतेको छ। सासको तातोले अनुहार र छाती, काखीको तातोले दुवै हत्केला तातेका छन्। ती जम्मै सेलाउँछन् ढोका खोल्न उठ्यो भने। पैताला हिमाल हुन्छ। अहँ, ऊसँग त्यति जाँगर छैन। छाउरो अझ तीव्रतासाथ उकेल्छ उसको छातीमा नअटाएका तीतो।
रेष्ट्राँ बाह्र बजे बन्द भयो होला। तीनटा ऊजस्ता मसिना भुरा केटाहरु तीनटा लाठे कुकहरूसँगै गए। तिनीहरू कुकहरूकै डेरामा कुकहरूसँगै सुत्छन्। चौथो कुकसँग ऊ सुत्दथ्यो, जसले एक महिनाअगाडि मात्रै एउटी रण्डीसँग बिहा गरेको छ। अत: किस्नेको ठाउँ स्वत: त्यस रण्डीले लिएकी छ। यसरी हाल ऊ रेष्ट्राँमा सुत्ने गर्छ, एक्लै। काठमाडौंमा उसको जाडोको यो दोस्रो अनुभव हो। पोहोरको हिउँद उसले पल र जूलीसँग सुतेर बितायो। पल एउटा फ्रेन्च हिप्पी र जूली एउटी डच हिप्पिनी। उसको पहाडमा यस्तो विधि जाडो हुँदैनथ्यो। पोहोर दशैंताक ऊ यहाँ सडकमा सुतेर बिताउँथ्यो तैपनि यस्तो जाडो लागेको थिएन। कुकुरको छाउरो किन त्यसरी कराएको हँ? भोलि बिहानसम्म पक्कै मर्छ क्यार! कि ढोका खोलिदिने हो? (अब छाउरो धेरैचोटि क्वाइँ क्वाइँ नगरेर थोरैचोटि तर धेरै लामू समयसम्म र जोडसँग क्वाँ... ईं... क्वाँ... ईं... गर्न लागेको थियो।)
आमालाई क्यान्सर भएछ।
खानै छोड्नुभो। ठाडै सुकेर जानुभो।
सबैलाई ख्वाइसकेर उब्रियो भने खानुहुन्थ्यो। उब्रेन भने 'आज मेरो बर्त' भन्नुहुन्थ्यो। आइतबार सूर्यको। सोमबार शिवको। मंगलबार गणेशको। हरेक बारका इष्टदेव छन्। तेसमाथि कैले एकादशी। कैले प्रदोष। भँडारमा सर्दाम र भान्सामा खाने नभएपछि आमाको बर्त हुन्थ्यो। भन्नुहुन्थ्यो, 'अर्को जुनी यस्तो नहोस्।'
म भन्थेँ, 'आमा, नयाँ नेपालमा त्यस्तो हुँदैन।'
'भो तेरो नयाँ नेपाल आयो नापेर! मेरो अर्को जुनीमा आउँछ!'
'यै जुनीमा नआए म तपैंको छोरै हुइनँ। आमा, नयाँ नेपाल तपैंको यै जुनीमा आउँछ। नयाँ नेपाल आएपछि तपाईंको कायाकल्प हुन्छ।'
हेर्दाहेर्दै आमा पटक्कै नखाने हुनुभो। गाँस थिएन। बास थिएन। उपचार थिएन।
'आमा बोल्नुस् न!'
आमा बोल्नुहुन्न।
'बोल्नुस् न आमा बोल्नुस्।'
आमा सकीनसकी बोल्नुभो, 'म बोलेर के, नबोलेर के? मेरो कुरा कल्ले सुन्छ र! मैले किन बिनसित्ति बोली खेर फाल्नु?'
वनस्पतिसँग सोधेँ, "के चाहन्छौ ?"
वनस्पतिले भने, "न्याय ।"
"त्यो भनेको के ?"
वनस्पतिले भने, "अरूको अधिकार हनन नगरीकन धरतीमा हामीले पाउने न्यायोचित भाग ।"
मैले भनेँ, "अलि प्रस्ट भन न !"
वनस्पतिले भने, "पञ्चतत्त्वमा हाम्रो मोहियानी हक । बँधुवा-मजदुर हक ।"
मैले सोधेँ, "त्यो भनेको के हो ?"
वनस्पतिले भने, "हाम्रो भागको माटो, पानी, हावा, आगो, आकाशको भोग गर्ने अधिकार ।"
मैले सोधेँ, "अनि, तिमी हामीलाई के दिन्छौ ?"
वनस्पतिले भने, "तिमीले सास फेर्ने वायु । तिमीले खाने भोजन । तिमीले पिउने पेय । त्रि्रो व्याधि निको पार्ने औषधि । तिमीले बस्ने घर । तिमीले लाउने लुगा । तिमीले रसास्वादन गर्ने सौर्न्दर्य । तिमीलाई यो धरती भोग गर्न चाहिने सबै पुर्वाधारहरू । तिमीलाई बाँच्नका लागि नभई नहुने पञ्चतत्त्वका हामी अभिन्न अङ्ग हौँ । तिम्रा लागि हामी हाम्रो जीवन उर्त्सग गर्छौं ।"
चुच्चे पनि महान होइन
चिम्से पनि महान होइन
मुहुडामा जे जे देख्छौ तिमी
त्यही नै मान्छेको पहिचान होइन
जे देखिँदैन त्यो मान्छे हुन्छ
जे सुनिँदैन त्यो मान्छे हुन्छ
हुँकार अहँकार आडम्बरले होइन
मान्छेको ढुकढुकीले जे भन्छ
त्यही नै उसको पहिचान हुन्छ
