संसार रुपी सुख स्वर्गभित्र,
रमें रमाएँ लिइ भित्र चित्र।
सारा भयो त्यो मरुभूमि तुल्य,
रातै परे झैं अब बुझ्छु बल्ल।
रहेछ संसार निशा समान,
आएन ज्यूँदै रहँदा नि ज्ञान।
आखिर रहेछ श्रीकृष्ण एक,
न भक्ति भो, ज्ञान, नभो विवेक।
लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा द्वारा रचना गरिएका लेखहरु - पृष्ठ ६
कनिका–टीप,
सडल चम्र्ममा राख्छन् सीप,
थामन प्राण,
विष्णुमतीमुनि अनगिन जल गो
करवीर चिताले पुस्तौँ दाबी
समाज, व्यक्ति कुन हो पापी ?
मलको थुप्रो सडक किनार
ज्ञानी गुनीको चल्दछ धार
दृगमा दिल खै ?
मानवता गीत हजार !
धम्र्मपथमा प्रेम–प्रसार
कसकन मूक अपील है ?
वैज्ञानिक एक धम्र्मतन्त्रले
राख्दछ स्थिति यो च्यापी !
समाज, व्यक्ति, कुन हो पापी ?
ए रे मखमल सेज मुलायम !
आधा घण्टा देऊ त टायम,
निम्ता मान,
यो चिथराको, चोक–चराको,
त्यक्त, अजान !
उडुसहरुसँग सोध त केही,
निज मानवताको नापी !
समाज, व्यक्ति कुन हो पापी ?
ओखरको त्यो हाँगामाथि
कुखुराहरुले कनिका चोर्दा,
ब्रह्मवेला झुकी सोहोर्दा,
दोसाँध हुँदामा दिनको जाति,
मारी एक चरीले गोली,
मीठो, तीखो, भनूँ के ? साथी !
मीठो, तीखो, भनूँ के ? साथी !
धोबिनीले पगली बोली !
डोली डोली जब त्यो बोली !
खुल्न नसक्ने दुनियाँ खोली !
स्वपना, बिपनाको छ किनारा,
भागिसकी छ साथ सुतेकी,
प्यारी, वयसी, लजिली मेरी,
मस्त सँगी पनि, सँभली सारा,
निद्रा नाउँ, निशाकी डोली !
धोबिनीले पगली बोली !
विचित्र हुन्छन् क्षणहरु कोही,
बिपना मुस्की, सपना रोई !
त्यस क्षणमा क्या अमृत घोली !
बोधिसत्वले जाग्यो बोली !
त्यसका सुरमा किरण कराए,
छोटा निशि–निर्वाण डराए,
यस्तो सनातन स्वप्न छिचोली !
स्वर्गद्धारका कवुजा कराए !
प्रलयका सब सेना डराए !
विजयी दिनकर उक्ले चूली !
धोबिनीले पगली बोली !
यमुनाजलमा बज्दछ मुरली !
जलमा बुलबुल रुन्छन् पिलपिल !
रुन्छन् कलकल !
यो तटको, वन छाया छवियुक्त
यौवन, यौवन !
दिवानिशाको छाया अङ्कित,
वियोगमिलनको क्रीडाभूमि,
वृन्दावन !
यो मिलनको रोइरहेको इतिहास !
याद रुँदाको बास !
पिरली चल्दछ एक अगोचर मुरलीमा
यस स्थलमा रे
प्रेमी प्राणहरुको बतास !
सरिताको छ सागररोदन !
एक सुनौली सन्ध्या पछाडि,
खोजी, खोजी,
पौडिरहेछन् जलमा क्रन्दन,
जलमा क्रन्दन !
अबोला निशा छ चिहान सरि यो,
कब्र उपरका क्रन्दन सरि
आँसु बिन्दिए स्वर्ग भरि रे,
स्वर्गभरि !
विश्वका अघिपति रुन्छ यहाँ,
आफ्ना फूलहरुमा !
आफ्ना मृत्यु र परिवर्तनका
आदिम, स्वनिर्मित नियम रुपका
भूलहरुमा ! भूलहरुमा !
आफैं घोची आफ्नो छाती
शूलहरुमा ! शूलहरुमा !
आइन् वर्षा हररर चढी वायुपङ्खी विमान,
पाङ्ग्रा घर्षी शिखर गरजी थर्कियो आसमान ।
झिल्के झिल्का, अचल मुख भो त्रासले नील गाढा,
चूली नाघिन् प्रकृति कलिलिन्, देखिंदै दूर टाढा ।
बाफैको हो रथ त हलुका, शानले त्यो विशाल
पत्रे बुट्टा रजत–तहमा पर्छ कल्सिन्छ छाल ।
मुस्किन् विद्युत् वरुणदुहिता साँवली कोमलाभा
गोरा डाँडा विचरन चुली उल्किई, देखिंदामा ।
फर्फर पार्छिन् चदर हलुका, लत्रिंदो, मेघ ह्वैन,
लाखौं मोती—लुङ नपहिरी चित्त बुझ्ने हुँदैन ।
पोल्टो झोली रतन—निधिका स्नेहले मुस्कुराइन्,
यौटा मोती—लुङ चुँडिन गै शैलमा झर्झराइन् ।
नाच्दी, कुद्दी, हरष उछली, यानमै आजलाई
आएकी ती तुहिन–कलिली पार्वती भेट्नलाई,
गाँऊ भन्छिन् जगत् छहरी स्वर्गको दिव्य तान,
ठाडा बन्छन् श्रवण कविका शीतलो सुन्न गान ।
आशङ्काले भुरभुर गुँडै सम्झिंदा पङ्ख नाना
जाओ बच्चाहरु नतरसून् गर्जिदा स्वर्ग–छाना,
लर्बर् गर्दा कुशल कमिला ! लौ गरे हे हतार,
तेसै ओर्ली चिर चकँरिंदो चील ! होला अबेर ।
तस्वीरै झैं अलि छिन उडी वायुले पक्ष फेर्दा,
सन्नाटामा तरुवरहरु ! उक्लिंदो खात हेर्दा,
पर्खी बस्थ्यो पवन पहिलो सुन्न फर्मान दूर
तिम्रा राजा सलिलनिधिका ! लौ सुने यो नुहेर !
छ प्राप्तिको सुरा शरद् ! सुखोत्सवी छ मानव !
फली, फुकी, धनी धरा सुनौलिएर मुस्किइन् !
सुधा–उरीज सप्किंदी ! स्वभावमस्त ! मुस्कुरी !
ए सुन्दरी ? रसा सरी रुमाल फर्फराउँछयौ ?
रसाल भार रेशमी विचित्र चित्र रेखिए !
बन्यौ कि फूलले तिमी ? सुगन्ध ली हवा बहे !
रङ्गीन ज्यान झ्यालकी ! बजारबीचकी उषा !
उपास्दथें म अम्बिका ! झसङ्ग झैं यहाँ भएँ !
शरन्निशा तिमी झुकी, झिकी लजालु घूँघट,
स्मिति–प्रयोगिनी बनी, जिती सफेद चाँदनी,
सितारिंदी उदाउँछयौ ? बनाइ अङ्ग मख्मली ?
टुना गरेर चित्तमा चकोरका झिलीमिली ?
अनङ्गबाण झैं बस्यौ ? मिलिन्द डाक्न चञ्चली !
स्वरुप–शिल्पकारको टुना गवाउनाकन ?
म हूँ सितार स्नायुको, बजीरहेछु झन्किँदै !
समुद्र आज हो बडो छचल्किँदो जुनेलिँदै !
संसारै घुमियो भएर विषयी मीठो विषै पो पिएँ,
लेख्थें धेर वितर्क तर्क मनमा उल्टो भई पो जिएँ,
आयो धेर तनै प्रलय भो आगो जल्यो लौ जलोस्,
भावै मात्र फिंजे तथापि ‘सबको सङ्कल्प हाम्रो फलोस्’ ।
स्वर्ग र भूको सूक्ष्म हुँ स्पन्दन–
दाना तिलको,
यति छु मसिनो ! सक्छ को सम्झन ?
दिल झिल्को ?
अलग सचेतन सागर चेतन
कण जलको !
जति जति गिर्दछु उति उति उठ्दछु !
अन्त न बलको
विश्व बनाउँछु, विश्वधनी छु—
क्षण–झुल्को ।
सृष्टि, स्थिति र प्रलय म भोग्दछु,
प्रतिपलको ।
मेरा नीलिम गहिराइमा
मेरै अनिलको
तपन, जपन र अन्तः स्वपन छन्
ऋजु र कुटिलको ।
सब ती विसर्जन मिल्दछु जलमै,
जल–फुल्को !
जोरिन्छ जतातिर मानवतासँग,
साँध यो दिलको,
अनन्त शक्ति र ज्योति छु उत्तम
युगको अमर झिल्को !
मान्छे किन भो टिन झैँ खोक्रो ?
केवल काँचुली ? केवल बोक्रो ?
वीणा जीवन उसले बुझेन,
सुरसा सङ्गीत एक बजेन,
हजार हवाले तारै टुक्रयो ।
मानवताको मुटु तुम्बा,
गुँज्नैपर्दछ सुरले गम्म,
मानिसप्रति भै मानिस आफु,
बज्नै पर्दछ लयमा झुन्न !!
कुइराहरुले तन्त्री बिग्¥यो,
भाइ स्वरले भाइ ठक्रयो !
मानवताप्रति मानवको ध्वनि
सागरप्रतिको जलकण प्रतिध्वनि,
जातिप्रतिको लयको रुनझुनि,
समष्टिसँगको सङ्गतिमय ध्वनि,
विकृत स्वप्नले बिग्¥यो ।
निश्चयताको शुद्ध प्रहार,
क्षणको कम्र्म र भावप्रसार
एकै लयका सुरक धार,
एकमुखी तर विभिन्न हजार,
मल्न नजानी झोक्रयो !
कलाकारको प्रतिभा देऊ !
क्षण क्षण सुर सब बटुली लेऊ,
‘मानवता’ यति लयको भेउ
मिल्छ भने यो जीवन सप्र्यो,
नत्र आखिर टिनझैं खोक्रो !
केव काँचुली, केवल बोक्रो !
आज सावन पावन दिवस, धूमिल, शीतल प्रातः
कलिला, नीला, सलिल–ललित अचल, सगर–स्नात
चुलीकी मोहनी, शोभा सचेत, तानेर जलको जाली
एकान्त स्वर्गमा मुस्किरहिछन्,
नरम–शरम–निठुर मोहिनी, बढाउँदी तृष्णालाई, टाली
तिमिरबाट किरणी–कदम अनिल लहर भरी
भावुक हृदय घण्टध्वनिमा पछयाउँछ विनय गरी,
निदाउँछ घुसेर अन्तस्तलमा मधुर घुन्घुन भरी,
निद्रित आत्मा जागृत गरी,
सिर्जको कुत्कुती छरी !
आज काँचको सङ्गीतमण्डल, लच्केको सगन झारी
आज धरणी–स्वर्गको बिहा बिजुली झिल्कालाई झारी
आज फूल र रेशमको दिवस विहगमालाको लुर्कन
गा रे सावन–बादल पन्छी, परम, पागल मात !
आज सावन० ।
