अनलशिखाझैं कलिली सुन्दर !
मधु–ज्वाला !
यो दृगपथमा पक्राउ बसे सरि,
भन तिमी को ? ए ! बाला !
मधुर रहस्यको मुसमुस ग्रन्थि,
रेशमी–तहले बाँधी,
वाणी तिरस्कारिणी ! बोल्छयौ
सुगन्धका के शव्द–कणीहरु
सम्मोहनले साधी ?
आत्मप्रकाशमा नै के भन
तिम्रो ब्रीडा–लाली ?
संसारी यो स्तरमा उत्रन
शरमिन्छयौ कि ?
सुकुमारी !
किनकि छ तिम्रा भावहरुको
अतिशय मृदुल, अलौकिक, मसिनो,
जाली ?
क्या ऋतु आयो, भू–इन्द्रेनी शश–पागल !
मौरी गुनगुन खग चञ्चल !
स्नायु चपल औ मुटु खलबल !
पहिला बत्ती यसरी बलेथे सृष्टिको आदि मिरमिरमा,
प्रथम लहरको फिरफिरमा !
शिवले पट्टल खोल्ने काल !
गौरी लाली लिन्छ हिमाल !
उर्वशीको प्रथम झलकमा विक्रमको झैं मुटु डल्लो,
घाउ बनीकन सूर्य अडेको, टक्क छ,
हेरन,
अस्ताचलको चुली उपल्लो !
म रङ्गीचङ्गी छु वसन्त छोरी ।
म जन्मिएँ कोकिलले कर्राई ।।
झुसिल्किराको सपना सिँगारी ।
दिए पखेटा प्रभुले मलाई ।।१।।
म हूँ पहीली बुझ पङ्खदार ।
वसन्तको फूल लिँदी सिँगार ।।
कता कताको सुकुमार सार ।
फुलेर उठ्दो क्षणको विचार ।।२।।
आकाश जस्तो सुनसान चित्त ।
हुँदा फुरी भाव नयाँ विचित्र ।।
इन्द्रनी जस्तो रंगरुप पाई ।
उचालिए झै म उडें रमाई ।।३।।
के बोल्छे यो जुरेली ?
सगरभरभुवा आँसुका बान्किला छन् !
राम्री ती इन्द्र–रानीतिर दिल–उछला छालझैं
भङ्गिला छन् !
रोएका ली जवानी दिलभर तिनको बोल्दछे यो निचोर !
चिर्छे एकान्तलाई पिउ पिउ स्वरले,
गीतले चित्त चोर !
सारा शब्दार्थ घोली अमृत–मथनले
विश्व–भाषा बनाई,
स्पन्दी, छन्दी, उछाली, सकल हृदयका्े
वेदनानन्दलाइर्,
कोपी खोलेर बोल्छे, सजल मृदुलता, सूक्ष्म बास्ना बहाई !
के, के, के, खल्बल्याई दिलदिल ! पृथिवी भावगोला तुल्याई !
राजा, केवल एक कलम देऊ !
सावनमा !
कर्याङकुरुङको प्वाँखको डन्डी,
हिमाली बादल छोएको,
मानसरोवर सलिल उछाली,
धोएको !
निर्जन–बासा, एकलासी,
प्रेमको बिन्दु रोएको,
जीवनमा !
राजा, केवल एक कलम देऊ !
सावनमा !
घामछायाको विशाल वनमा,
इन्द्रेणीको लच्कनमा,
किरण–कणीको सुन्दर, सुन्दर,
मिश्रणमा !
सुन्दरताको मिश्रणले बरबर, बरबर,
क्वै भावुकको रोदनमा,
मुजूरहरुको नर्तनमा,
कमलको भाउ कीचडका,
रमरममा
जरुर साथी म पागल !
यस्तै छ मेरो हाल !
म शब्दलाई देख्दछु !
दृश्यलाई सुन्दछु !
बास्नालाई स्वाद लिन्छु !
आकाशभन्दा पातला कुरालाई छुन्छु !
ती कुरा,
जसको अस्तित्व लोक मान्दैन
जसको आकार संसार जान्दैन !
म देख्दछु ढुङ्गालाई फूल !
जब, जल–किनारका जल–चिप्ला ती
कोमलाकार पाषाण,
चाँदनीमा,
स्वर्गको जादूगर्नी मतिर हाँस्दा,
पत्रिएर, नर्मिएर, झल्किएर,
बल्किएर उठ्दछन् मूक पागलझैं,
फूल झैं एक किसिमका चकोर–फूल !
म बोल्दछु तिनसँग, जस्तो बोल्दछन् ती मसँग
एक भाषा, साथी !
जो लेखिन्न, छापिन्न, बोलिन्न,
बुझाइन्न, सुनाइन्न !
जुनेली गङ्गा–किनार छाल आउँछ तिनको भाषा
साथी ! छालछाल !
जरुर साथी म पागल !
यस्तै छ मेरो हाल !
कुन मन्दिरमा जान्छौ यात्री,
कुन मन्दिरमा जाने हो ?
कुन सामग्री पुजा गर्ने,
साथ कसोरी लाने हो ?
मानिसहरूका काँध चढी,
कुन देवपुरीमा जाने हो ?
हाडहरूका सुन्दर खम्बा,
मांस पिण्डका दिवार ।
मस्तिस्कको यो सुनको छाना,
इन्द्रियहरुका द्वार !
नसा-नदिका तरल तरङ्ग,
मन्दिर आफू अपार !
कुन मन्दिरमा जान्छौ यात्री,
कुन मन्दिरको द्वार ?
मनको सुन्दर सिंहासनमा
जगदिश्वरको राज !
चेतनको यो ज्योति हिरण्य,
उसको शिरको ताज !
पानीजस्तो के छ जगत्मा ?
पानी !
रानी, सब रसकी !
आम्लजन औ जलजनकी यी
कस्ती मधुर मिलन !
कस्ती तरल मिलन !
दुई प्रेमीले संसार बसाए
यस जलमा !
दुई बिलाई एक बनेथ्यो
तत्व यसैमा, कोमलमा !
प्यारका आँखा चार, बराबर,
जल बन्छन् ! जल बन्छन्,
दुईटा दिलका दूरालिङ्गन,
भावित सङ्गम,
बाफ उडीकन, बादल बन्छन् !
बादल बन्छन् !
दूरी मिटाउन घर्षन्छन् !
सम्झनाका बिजुली–लहरा
विलसन्छन् क्या
द्रवाभिपुख ती पानीमा !
हृदयले सारा रस नै निचोरी,
बाहिर झिक्दा,
आउँछन् पानी, नानीमा !
क.
प्रतिविम्बिँदी कटु जगत् कलिलो अमृतजलमा चोभी कलकल !
जादू झार्दी सब जलथल !
गोलवदन ! तिमी, दिन–सुकला जो, ज्योतिचदरले मुख ढाकी,
तुहिनाचलको चुली उपरमा निहुरी चियाउन आ’की !
देखी, पश्चिम आशाले दीप सुनौला निभा’की !
ख.
यथार्थताकी हे उपहासिनी ! ललितकलाकी धाई !
रससलिलाशय पारी फेरि नागह्रद यो, तुहिनकिनार,
माछो बन तँ सुनौला भन्छयौ ?
मुस्की, मलाई बोलाई ?
आदिकालको रसमा लग्छयौ ? केलि–कुतूहल बनाई ?
जादू जलपी हिउँका बार ?
क.
यो राजा,
जसमा हामी खण्ड, खण्ड सब जोहिई बन्छौं एक,
हामी अनगिन जराहरुको एउटा बोटको पुष्प उदेक,
जसका छत्र विशाल बनाउन हामी बन्यौं डाँडी, डाँडी,
खाल्डा, डाँडा, लेक !
यो हाम्रो हो सगरमाथा,
आदि ज्योतिका वाचाल गाथा,
नेपाली यो आकाशभरिका ताराहरुले
गरिंदो किरणले अभिषेक !
ख.
यो मुटु हाम्रो,
चल्ला जबतक, चलुँला, चलुँला चलुँला निःशङ्क !
कुन उकाला, काँडा, वनमा चलुँला ?
भन, गलुँला ?
यसका हामी कर्मचारी, अवयव, अङ्ग, शरीर !
मानवकृत सजीव हामी नेपालीको राष्ट्रप्रतीक !
नेपाली नै ननिभी कहिल्यै, निभ्न नसक्ने निभ्न नसक्ने,
हे भूमण्डल ! चिनू यो प्रदीप !
