संसारै घुमियो भएर विषयी मीठो विषै पो पिएँ,
लेख्थें धेर वितर्क तर्क मनमा उल्टो भई पो जिएँ,
आयो धेर तनै प्रलय भो आगो जल्यो लौ जलोस्,
भावै मात्र फिंजे तथापि ‘सबको सङ्कल्प हाम्रो फलोस्’ ।
लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा द्वारा रचना गरिएका कविताहरु - पृष्ठ ४
स्वर्ग र भूको सूक्ष्म हुँ स्पन्दन–
दाना तिलको,
यति छु मसिनो ! सक्छ को सम्झन ?
दिल झिल्को ?
अलग सचेतन सागर चेतन
कण जलको !
जति जति गिर्दछु उति उति उठ्दछु !
अन्त न बलको
विश्व बनाउँछु, विश्वधनी छु—
क्षण–झुल्को ।
सृष्टि, स्थिति र प्रलय म भोग्दछु,
प्रतिपलको ।
मेरा नीलिम गहिराइमा
मेरै अनिलको
तपन, जपन र अन्तः स्वपन छन्
ऋजु र कुटिलको ।
सब ती विसर्जन मिल्दछु जलमै,
जल–फुल्को !
जोरिन्छ जतातिर मानवतासँग,
साँध यो दिलको,
अनन्त शक्ति र ज्योति छु उत्तम
युगको अमर झिल्को !
मान्छे किन भो टिन झैँ खोक्रो ?
केवल काँचुली ? केवल बोक्रो ?
वीणा जीवन उसले बुझेन,
सुरसा सङ्गीत एक बजेन,
हजार हवाले तारै टुक्रयो ।
मानवताको मुटु तुम्बा,
गुँज्नैपर्दछ सुरले गम्म,
मानिसप्रति भै मानिस आफु,
बज्नै पर्दछ लयमा झुन्न !!
कुइराहरुले तन्त्री बिग्¥यो,
भाइ स्वरले भाइ ठक्रयो !
मानवताप्रति मानवको ध्वनि
सागरप्रतिको जलकण प्रतिध्वनि,
जातिप्रतिको लयको रुनझुनि,
समष्टिसँगको सङ्गतिमय ध्वनि,
विकृत स्वप्नले बिग्¥यो ।
निश्चयताको शुद्ध प्रहार,
क्षणको कम्र्म र भावप्रसार
एकै लयका सुरक धार,
एकमुखी तर विभिन्न हजार,
मल्न नजानी झोक्रयो !
कलाकारको प्रतिभा देऊ !
क्षण क्षण सुर सब बटुली लेऊ,
‘मानवता’ यति लयको भेउ
मिल्छ भने यो जीवन सप्र्यो,
नत्र आखिर टिनझैं खोक्रो !
केव काँचुली, केवल बोक्रो !
आज सावन पावन दिवस, धूमिल, शीतल प्रातः
कलिला, नीला, सलिल–ललित अचल, सगर–स्नात
चुलीकी मोहनी, शोभा सचेत, तानेर जलको जाली
एकान्त स्वर्गमा मुस्किरहिछन्,
नरम–शरम–निठुर मोहिनी, बढाउँदी तृष्णालाई, टाली
तिमिरबाट किरणी–कदम अनिल लहर भरी
भावुक हृदय घण्टध्वनिमा पछयाउँछ विनय गरी,
निदाउँछ घुसेर अन्तस्तलमा मधुर घुन्घुन भरी,
निद्रित आत्मा जागृत गरी,
सिर्जको कुत्कुती छरी !
आज काँचको सङ्गीतमण्डल, लच्केको सगन झारी
आज धरणी–स्वर्गको बिहा बिजुली झिल्कालाई झारी
आज फूल र रेशमको दिवस विहगमालाको लुर्कन
गा रे सावन–बादल पन्छी, परम, पागल मात !
आज सावन० ।
‘पाप’ हो है नाम मेरो !
पुरुष बाबा, प्रकेति आमा !
देश नरनारीको घेरो !
मासु मन्दिर, बास खास !
मज्जा खोपी !
मन, चमन !
पन्छी, पशुको छुन्न जङ्गल !
मानवता सिमाना मेरो !
त्यसको इतिहास सेरोफेरो !
नित्य वाञ्छित !
नित्य निन्दित ! नित्य लाञ्छित !
कम्र्म मेरो !
अधिकांश दिलको ओट पाई,
‘मीठो’ भनाई,
नाउँ एउटा खोट मेरो !
जाँच सब दुनियाँको अन्तर !
राज मेरो !
दिनको उज्यालोले लुकाउँछ,
ताज मेरो !
ओठ झूठाको थकाई
आज मेरो !
‘पाप’ हो नाउँ अभागी !
साथी ! मेरो !
एकान्तमा पक्री मलाई
भन्न आउँछौ, “आ न साथी !
डुल्न जाऊँ आज राति !”
भोलि बिहान दुनियाँ सामु
गर्दछौ गाली नजाती !
नीचता हो पापभन्दा नीच साथी !
इन्कार गरिदिऊँ साथ चल्न,
लौ त दुनियाँ बाँचोस् आधी !
नेता बाँचून् ! जेता बाँचून् !
साधु बाँचून् !
अपार सहन हो धम्र्म मेरो !
सच्चा साधु कसले हे¥यो ?
गर्दैनन् पूजा रे दिनमा !
‘पाप’ हो प्रख्याति मेरो !
दप्किरहेछन् शीतका दाना !
कविले गरीकन गिल्ली गाना !
झूसे, पोहाला, छुच्चो भन्छन्,
दाँजी कुसुमसँग विषसरि गन्छन्,
हुँला असुन्दर, पीरो तातो !
रोप्दछ कसले ? हेर्दछ कसले ?
अछूत जातको नित अपयशले
निन्दित, वर्जित, त्यक्त कुनामा
फस्टिरहेछु विष नमूनामा
परित्यक्त जिमिनै जडले समात्यो
परुष वचनले छाती फाट्यो !
भू नभएका जनका निम्ति
प्रकृति सामुमा गरीकन बिन्ती
आफ्नो भरमा उम्रेँ पलाएँ,
कूडा कर्कट झटारो पाएँ
पशुसँग पुस्तौँ रण भो घोर,
अग्न्यस्त्र प¥यो लिनु यस्ता कठोर,
अति जीवित भई सडक–किनारा
फस्टेँ, फैलेँ शिर ली हजारौ,
उक्लने बलले डाँठ भो गाँठो,
परुष वचनले छाती फाट्यो !
तीते पाती बटुलन जाती,
माकुरजाली ल्याउन काती,
डाकन भ्याक्ते कोरस ताँती,
धापहरुको बालन बाती ।
छेपाराका रङ्गहरु ल्याओ !
चीलहरुका पङ्खा चलायो !
गन्धे झारका बालन धूप,
वेदी भरभर गोबर लेप,
ढयावर, ढयाङ्ग्रो टिनको ठटाओ !
दुनियाँ सारा पूजन आयो !
शण्डेश्वरको पर्व छ आज,
यस युगदिलमा उनको राज ।
टाउको उनको वज्र चटान,
मस्तिष्क अणु, अणु जल्दो मुहान ।
शास्त्रालङ्कृत चण्ड मुशण्ड,
हनुवा, हाँका उनको मुण्ड,
पुच्छर बेर्दछ भूतले फन्को,
झटार्छ जगत् यदि माखा झन्क्यो,
तोपहरुको ढ्वाँढ्वाँकार
उनकै गुँज्दो गुफा ओडार
कालो ध्वजा छ जूरो उँचा,
आज छ गर्नु उनको पूजा,
फलामहरुको मसल छ उनको,
मूर्ति बनाऔँ तर सब सुनको ।
रुपियाँको एक मन्दिर ढालौँ,
नोटहरुका लहरा हालौँ,
विज्ञापनका कागज डालौँ,
रङ्ग चडकारा सारा उज्यालौँ ।
बन्दूकहरुको बनाऔँ बार ।
बुट्टा सिंगारौँ नव तरबार,
तोपहरुका मञ्च उचालौँ,
युरेनियमका ज्वाला ज्वालौँ,
हो विजयले देऔँ सलाम !
रणबिकुलले घोषी नाम,
गोलीहरुका पूmल बरषाऔँ
लोहित झन्डा फहरन जाऔँ
गन्धक धूवाँ छाना छाऔँ,
कोलाहलका स्तुतिहरु गाऔँ !
शान्तिसुरक्षा बम् पडकाऔँ !
पृथिवी काँप्ने पर्व मचाऔँ !
मध्यपूर्वका तेल जलाऔँ !
द्धीप विविधका फलपूmल ल्याऔँ !
आजादीको एफिजी जलाऔँ !
लामखुट्टेका कोरस गाऔँ !
गरम पसीना जल ली चढाऔँ !
सभ्यताको अन्त्येष्टि मनाऔँ !
अन्नहरु सब होमौँ ढेर,
‘तन्त्र मुनाफा’ अक्षर दे’र ।
पसले संस्कृति जगमा फिँजाऔँ,
शण्डेश्वरको पर्व मनाऔँ !
रातकी आतमा झकीझकाउ,
आऊ !
स्वर्गकी रानी !
स्वपना–खानी !
मन्त्रमुग्ध छन् प्राणी !
प्रकृतिलाई नश–नश छोई
सपनाऊ
श्रमको अभिशाप परेको पृथ्वी
हिप्नोसिसले सपनिन्छिन् !
विश्रान्ति–विलासका शान्त कुसुमका
कुड्मल सुवासी
मृदु हाँसी
चढिरहेछन् काढाँमा,
तिनका फुल्दा पत्ती टेकी,
दिनको चर्को उज्यालो छेकी,
यथार्थ कटुमा छायाढाली,
विस्मृतिको मृदु मिरमिर डाली
दूरवर्ती डाँडामा,
आऊ निशीथिनी ! रत्नधनी तिमी
गिर्दो तिमिरको मधुरो, मधुरो
बर्षिरहेको नीलकमलको कल्सेंदो कण केशरमा !
पग्ले सृजन–घन, हे साउन
रङ्ग–धनी
लच्की ललित रे चुली चुली
गाँसी, कलाकी
इन्द्रेनी !
वाष्पद्रवमा किरण–बुना यो
धनुष नवीन !
हान्दछ, कुसुमशर दृग–दिलमा !
झन्कार्दछ क्या
भाव नवीन !
पहिलो कवि पछि लोचनका
सलिलकण
किरण चढेथे, किरण लडेथे
स्वर्ग पुगीकन,
अवनी छुन !
सत्य नै के यसरी पहिले
पग्ल्यो होला
रङ्ग–पागल ?
सृष्टिपरीका चुहे परेला
यसरी झझल्की,
पहिले लगाई,
यो गाजल ?
नवीन वधूका दुःखसुख मिसिई,
झल्लरमा झलझल ?
निशिको बेला, चल्छु अकेला,
मिरमिर सडककिनार ।
अरण्य सदृश यो जगतीतलको
फोटो खिच्छ गगनले जलको,
जनमन–आँशु हजाराँ !
पवन, रुदित शिशु, शिथिल निदाउँछ,
घोप्टी द्रुमको सहारा !
थोपा चुहाउँछ कहिलेकाहीँ,
मूर्छित स्मृतिको किनारा !
बुद्ध चलेथे यी जलकण भनी
फोटो निहारी निज उरको,
मुकुट उतारी, मलम लिनाकन
निमन्न घाउ सब नरको !
यही सडकमा मौन चले मुनि,
सृष्टिदेवीका दृगमा हेरी,
सलिल स्रावको धरको !
शहीद चलेथे जननी जल गनी,
प्रातः समाउन युग परको ?
अन्धकारका पार तरौँ भनी,
स्वर्गमा मागन हक नरको !
वसुन्धराको आत्मा निदाउँछ,
स्वर्ग छ जागा, जल–झलझल !
वेदनाको सागर लहरमा
हेर्दछ झिम्की, तर्सी पलपल
हृदय जलीकन दृगभर जलकण
लिन्छ कि, रुन्छ कि सुरपुर सारा !
निशिको बेला चल्छु अकेला
मिरमिर सडककिनारा !
एक इसारा हृदय बोलाउँछ,
निद्रा भगाउँछ पर सारा !
सेतो, पहिलो राप चढाउँछ ।
आदिदेवका आत्मा जलेथे,
भारत व्योममा जसद्धारा !
नचिकेताको आत्मा बोल्दछ
अग्नि–तत्वको सार खुलाई
जलेर जलको कणीझैं वर्तुल
चम्कन इच्छा लाग्छ मलाई
अन्धकारमा छाम्दछु अमृत
—ज्वालाहरुका लप्का सार !
निशिको बेला चल्दछु अकेला !
मिरमिर सडककिनारा !
तिमिर–भस्ममा तर परिणत दिन
ढुँढ्दछ नव छवि जलधि मनि !
शिवले पिउँछन् गरल निशाको,
मथिई निक्ले चन्द्र पनि ।
आत्मा हो यो प्रलयोल्लङ्घक
अमर, अमिट रे सौरकणी !
जलको बिन्दुभित्र अटाउँछ,
जसमा यसले महल बनाउँछ,
द्यौ–अवलम्बी, तल अवनी !
शहीद–समाधि झैं निशा उपर छन्
देही छविला जिउँदा सारा !
अहो ! निसासिस् किन ए काँतर !
अन्धकार पौडिन केवल,
ज्योति छ यसको दूर किनारा !
जब छन् राती, यस्ता साथी !
छैनस् अकेला ! जल् सारा !
जीव ए ! शिव हो ! जीव ए शिव हो !
चम्किरहेछन् तारा, तारा !
