चहल पहल ठूलो, आज नौलो जमाना
जल गल नभ जेल्छन् रेल जाहाज नाना
मनुज मनुजलाई खाली छल्ने लखेट्ने
अझ पनि अखडा क्यै ? विश्वका बन्धु भेट्ने
बन शहरहरुका वास बस्ती हजार
नरम गरम नाना भावनाका प्रचार
सफल रंग र रेखा आज छन् एक चित्र
प्रकट भुवनदेवी मुस्कुराइन विचित्र
अघी अघि बढी आयौं खोज संघर्षद्वारा
नव युग अब लाग्यो, भेटियौं बन्धु सारा
अपरिचित छँदाका बिर्सियुन् वैरभाव
सब सहज बसाऔं विश्वमा बन्धुभाव
कति दिन धन-आन्द्रा थुत्छ बेपार-ब्वाँसो
कति दिन बम गोला नाशको हाँस्छ हासो
कति दिन अब छल्ला ज्ञान, हुस्सू बनाई
कविताहरु - पृष्ठ ३
लेखकहरू
सेलायो उनको चिता र दिनको ज्वाला निभ्यो पश्चिम
यो छाया-छविको डुब्यो दिन डुब्यो रङ्गीन त्यो जीवन
थोत्रो देवल शून्यसान दुनियाँ सारा अँध्यारोतिर
जाऊ हे सखि ! साँझको शिखरको पारी उज्यालोतिर
बत्ती यो घरबाट बल्छ अहिले सङ्घारमा दख्खिन
बाल्थिन् यै घरभित्र बत्ति घरकी लक्ष्मी उनी क्वै दिन
हे वैवस्वत ! बत्ति यो शहरमा तिम्रो लगी जोडिद्यौ
उल्टीद्यौ सब अन्धकार उनको बाटो तिमी छोडिद्यौ
छायारुप लिएर शून्य घरमा आई नच्याऊ अब
हाम्रा आँसु नहेर निष्ठुर बनी माया चुँडाल्द्यौ सब
हल्का प्वाँख उचाल झार भुइँमै धूलो र मैलो जित
जाऊ सुन्दर शान्त देश पुतली ! हे ज्योतिकी सन्तति !
लाऊ अाजुलि तीन बार जलको खाएर जाऊ सखी !
यौटा पुूल चुँडेर दिन्छु दिलको लाएर जाउः सखी !
आँसू आज पुछेर दुःख सब यो बिसे्रर जाऊ सखी !
मान्छेको घर अन्धकार छ भनी सम्झेर जाऊ सखी !
यौटा सत्य कथा म भन्छु- दुइटा प्रेमी थिए सुन्दर
मिल्दो दौंँतर त्यो उमेर पनि ता पाँचै थियो अन्तर
छायाक्षेत्र हिमालको बगलमा बस्ने सुखी किन्नर
मायाप्रीति कपोतको सरि थियो प्रारम्भ भै भर्खर
मस्र्याङ्गदीतटमा हिमालमनि त्यो संसार सानो थियो
उब्जाईकन खानु बाहुबलले त्यै एक मानो थियो
जोडी ढुक्कुर ती पहाडवनका छाडी घना छाहरी
लागे जागिर खान कान्तिपुरमा आएर डेरा गरी
जोधा हिट्लर रुण्डमुण्ड कटिमा बाँधेर जो नाच्तथ्यो
नौलो प्यार बसेर कान्तिपुरको सन्भुयालमा हाँस्तथ्यो
लाखौँ खल्बलदेखि दूर दिलको संसार आपुनै थियो
केही दुःख थियो परन्तु त्यसमा स्वीकार आपुनै थियो
बेहानीपख सूर्यले शिखरमा सिन्दूर हालेसिर
आधारात सितारमा हृदयको आलाप थालेसिर
पैलो पीर्ति छ – फर्किएर दिलमा संसार बिर्सेसरि
धर्तीमै अमरावती शहरको आनन्द सिर्जेसिर
ढुङ्गाको राश लाएको यही हो मेरो द्यौराली
देशको रक्षा गरेर बसेथे यहीं नेपाली
दक्खिनबाट एक्कासि अंग्रेजी तोप गर्जिए
उत्तरबाट पहरा उत्तरै दिई गर्जिए
नेपाली सारा निस्किए छहरा जस्तै उर्लेर
अहिरा खेल्दै दगर्ने अहेरी जस्तै कुर्लेर
आइलाग्नेमाथि जाइलाग्न जान्दछ वीर नेपाली
ढुङ्गाको राश लाएको यही हो मेरो द्यौराली
फैलिए पूर्व सिक्किम, पश्चिम रावीसम्म नै
जुँघाको रेखी बसेर कपाल फुलेसम्म नै
घोडाको पीठमा सुतेर बिगुल बज्दा ब्यूँझिए
छायामा कहाँ बसेर घरवार कैले संझिए
रणमै जन्मे नेपाली, रणमै मरे नेपाली
ढुङ्गाको राश लाएको यही हो मेरो द्यौराली
बिजुली तोपअगाडि ढुङ्गा र मूढा के थिए
मेरो दिल दुख्छ हजुर, भाइको दिल दुखे,
रामराज्य जस्तो हुन्थ्यो यति इच्छा पुगे ।
तोपचरीको गुँडै राम्रो, ईशानतिर दैलो,
भाइको भने घरै छैन, कहाँ खेल्ने भैलो ।
कस्तो हुन्थ्यो शिर ओत्न सवैलाई पुगे,
मेरो मन दुख्छ हजुर, भाइको मन दुखे ।
पल्लो घरको धुरीबाट धुवाँ आको छैन,
मैले खाई के सार भयो, भाइले खाको छैन !
कस्तो हुन्थ्यो कमाइ खान सबैलाई पुगे,
मेरो मन दुख्छ हजुर, भाइको मन दुखे ।
फूल राम्रो गुराँस कि फूल राम्रो कपास,
भाइको शिरमा टोपी छैन, कहाँ लाउने गुराँस !
कस्तो हुन्थ्यो एक धरो सबैलाई पुगे,
मरो मन दुख्छ हजुर, भाइको मन दुखे ।
कोठामा कसरी पसूँ नजरकी श्रृङ्गार छैनौ तिमी
यत्रो शोक कहूँ कहाँ हृदयकी आधार छैनौ तिमी
कोठामा अघि भर्खरैतक थियौ बोलीरहेकी तिमी
ए छैनौ कसरी भनूँ ! हृदयमा खेलीरहेकी तिमी
मेरी लच्छिनकी जहान ! घरमा बल्दैन बत्ती अब
बत्तीनेर मुहार चारु भरिलो पर्दैन देखा अब
सन्तोषी मुखमा सुखी हृदयको झल्किन्न माया पिन
भित्तातर्फ कपालको गुजमुजे पर्दैन छाँया पिन
मैले यो परदेशमा घर त्यसै बिसर्ीसकेको थिएँ
आमाको टुहुरो थिएँ पि्रय सखी पाईसकेको थिएँ
मेरा सुन्दर शान्ति कान्ति सुघरी डेरा थियो यो कुटी
हे सन्तोष गरिबकी ! गइसक्यौ मेरी तपस्या उठी
कल्ले लिन्छ र गुप्त गर्व मनमा मैले गरुँ पौरख
कल्लाई सुखिनी बनाउन भनी मैले उठाऊँ दुख
कल्लाई सँगमा लिएर अब यो सारा गृहस्थी गरुँ
छातीमा प्रतिमा लिएर उनकै बाँचूँ कि यद्वा मरुँ
यसै राम्रो हिमचुली-सुनपानीमा चोपली
बिहानीमा उचाली
त्यसैमाथि झन् राम्रो-कसैमाथि माया बसाली।
कति राम्रो हिमचुली घामको रेखी हाली
कहाँ होलिन् हिउँगोरी भरखर माया थाली
घाम झुल्कन बाँकी छँदै घामको रेखी पर्योै
थाहै नपाइ आज मलाई कल्ले माया गर्योर।
घाम झुल्क्यो पहाडमाथि सुनको कलश राखी
आफैँलाई अर्पेपछि अर्पन के बाँकी
लेकदेखि घामको रेखी बेँसीतिर झर्योम
आफैँलाई गर्ने माया कि मैतिर सर्यो ।
आज बिहान जागा हुँदा-भित्री आँखा खुल्यो
भित्री आँखा खुल्दा देखेँ-माया रै' छ ठूलो
सुन्पानीमा चोपलेझैँ सिङ्गै हिमाल चुली
हिमाल चुली ठूलो हो कि, मेरी माया ठूली।
खेल्दै शान्ति र कान्ति खाटनजिकै आई बसेका थिए
हेरी यी अनजानलाई उनका आँसू खसेका थिए
बिस्तारै शिरमा मुसारि यिनको, केही नबोली गइन्
हाली आशिक बिन्दु बिन्दु गहको आँसू खसाली गइन्।
गाईलाई लग्यो नि ! आज कसले बाच्छो छुटाईकन
पाथी पाश परी मरी नि ! गुँडका बच्चा नहुर्कीकन
के हेर्छ्यौ यतिको बिजोग, धरती माता ! तिमी फाट
हे आमा बालककी नमार भगवन् ! संसार भर्ने भए।
हेर्छे शान्ति यताउती घरभरी आमा कतै देख्तिन
हेर्छे फेरि मलाई खालि मुखमा केही पनी बोल्दिन
"आमा ख्वै ?" भनि वेगले हृदयमा टाँसेर रोउँ कि म
अज्ञानी वय चारकी छ, टुहुरी पार्यौ विधाता, किन !
आमालाई रिंगेर कान्ति दिलको संसार जो घेर्दथी
आधा दूध चुसेर फेरि मुखमा हाँसेर जो हेर्दथी
सुत्छे आज रुँदारुँदै हृदयमै थाकेर औँलो चुसी
मेरो फस्किरहेछ हेर, मुटुको टुक्रा ! भुईँमा खसी।
मेरा चन्चल शान्ति कान्ति सुखले नाना र चाचा भनी
खेल्थे खलबल गर्दथे घरभरी रुन्थे फुलिन्थे अनि
यी हाास्थे जब फूल झैँ नजरको आँसू नसुक्तै पनि
भुइँचालो, भुइँचालो ! देशै काम्न थाल्यो
अनायासै देशै थाम्न– जुट्यो हातेमालो
कराउँदै रूखदेखि सारा पन्छी उडे
उडूँ भने, पंख छैन भुइँमा मान्छे लडे
घर ढले, मन्दिर ढले, धूलो उड्न थाल्यो
खोज गर्न, खबर गर्न– जुट्यो हातेमालो
बहत्तरको भुइँचालो, धक्का कति सारो
मर्न पनि गारो भयो, बाँच्न पनि गारो
ज्युँदो जाति उठ्न थाल्यो लुकाई घाउ आलो
कहरबाट उद्धार गर्न– जुट्यो हातेमालो
एकाएक धर्ती काम्दा कसको आड लियौ
बगलमा जल्लाई पायौ त्यसको आड लियौ
एकताको सूत्र मिल्यो, फाट्यो थोत्रो जालो
आहतलाई राहत बाँड्न– जुट्यो हातेमालो
देश रिङ्दा त्यससँगै समय पो रिँग्यो
वारितिर कुर्दा कुर्दै पारि दृष्टि पुग्यो
डाँडाकाँडा चहुर हरिया देखिए पालुवाले
बोकी ल्यायो बकुल वनको वास मीठो हावाले ।
डाकी मौरी मधुर रसमा लेक पाक्यो गुह्ँली
गोठालाले वनवन डुली हाल्न थल्यो सुसेली ।।
लाऊँ कानैतिर भनि टिपिन गुर्सिनीले गुराँस
नेवार्निले मधुसुमनले जेल्दिइन् केशपाश ।
भोटेनीले मगमग बुकीफूल बाँधिन तुनामा
क्वैली बोल्यो वनवन नयाँ प्रीतिको सम्झनामा ।।
आए पाखा वन चहुरमा फूल लाखौँ पलाई
को भन्देला सकल यिनको नाम मीठो मलाई ।
मेरै धौलागिरी शिखरमा छैन मैले पुगेको
नेपालीको दिल छुन अझै छैन मैले सकेको ।।
मिठो वास्ना मधुपवनमा आज आइरहेछ
यौटा थुङ्गा वनतिर कतै मुस्कुराइरहेछ ।
कोहो कोहो भनि वनवनै क्वैली गाइरहेछ
नौलो मान्छे कुसुमपाथमा हेर आइ रहेछ ।।
