जब
बर्षभरी कुटो कोदालो
र डोको नाम्लो गरेर पनि
पाल्न सकिंदैन जहान
हात पसार्दा
कुहिएको चामल मिल्छ
बिदेशीको स्नेहपूर्ण दान
त्यसैले पेटमा पहिरो चलेपछि फेरि
समयमा हुँदैन निदान
र बस्ती नै सोत्तर हुने गरेर
अकालमा जान्छ मान्छेको ज्यान
तब
गलत लाग्छ मलाई मेरो देशको बर्तमान
पानी परिरहेछ,
हावा चलिरहेछ,
समयले अबेर ओढिसक्यो,
बत्ती बलिसक्यो,
भात पाकिसक्यो,
आमा कराउनु भइरहेछ-
बा आउनु भएको छैन ।
युग बद्लिसक्यो,
राणा ढलिसक्यो,
भन्दछ जंजीर टुटिसक्यो,
अझ पनि आजादी आएको छैन,
प्रगति आएको छैन,
प्रजातन्त्र आएको छैन,
आमा कराउनु भइरहेछ-
बा आउनु भएको छैन ।
१. म एक पुत्र
एक पति
र एक पिता हुँ
२. एक न्वारान
एक विवाह
र एक चिता हुँ
३. म एक होटल
एक बोतल
र एक प्याला हुँ
४. म एक श्रम
एक उत्पादन
र एक ज्याला हुँ
बा, पाठशाला जान्नँ म
इतिहास पढाइन्छ त्यहाँ मरेका दिनहरूको
खिया लागेका कलका पुर्जाहरू जस्तै
गणितका शुत्रहरू पनि साह्रै पुराना भइसके
रहर छैन मलाई बाँचिदिने
केवल इतिहास पानाहरूमा,
मैले त बाँच्नुपर्छ आउने दिनहरूमा
इतिहासको गतिलाई उछिनेर
इतिहासभन्दा बढी अरु केही भएर
त्यसैले बा, पाठशाला जान्नँ म
इतिहास पढाइन्छ त्यहाँ मरेका दिनहरूको
सहर भित्र ...
अभिजात्य यौवनहरु
डिस्कोथेक, बार र नाइट क्लबमा
पारदर्शी, अल्प वस्त्रमा उदांगो भएर
कुन सभ्यताको देखासिकी मै व्यस्त छन्
सिगरेटको धुवाँमा रुम्मलीएर
व्हिस्किको ग्लासमा पोखिएर !
सहर भित्र ...
नवजात यौवनहरु
कुनै पार्लरमा शोकेस सजाएर
कतै फूटपाथमा शृंगार देखाएर
आफुहरुलाई व्यस्त राख्न संधैं व्यस्त छन्
कोहि बाध्यताको वस्त्रमा छोपिएर
केहि रहरको अभिलाषामा बाँधिएर !
जरुर साथी म पागल !
यस्तै छ मेरो हाल !
म शब्दलाई देख्दछु !
दृश्यलाई सुन्दछु !
बास्नालाई स्वाद लिन्छु !
आकाशभन्दा पातला कुरालाई छुन्छु !
ती कुरा,
जसको अस्तित्व लोक मान्दैन
जसको आकार संसार जान्दैन !
म देख्दछु ढुङ्गालाई फूल !
जब, जल–किनारका जल–चिप्ला ती
कोमलाकार पाषाण,
चाँदनीमा,
स्वर्गको जादूगर्नी मतिर हाँस्दा,
पत्रिएर, नर्मिएर, झल्किएर,
बल्किएर उठ्दछन् मूक पागलझैं,
फूल झैं एक किसिमका चकोर–फूल !
म बोल्दछु तिनसँग, जस्तो बोल्दछन् ती मसँग
एक भाषा, साथी !
जो लेखिन्न, छापिन्न, बोलिन्न,
बुझाइन्न, सुनाइन्न !
जुनेली गङ्गा–किनार छाल आउँछ तिनको भाषा
साथी ! छालछाल !
जरुर साथी म पागल !
यस्तै छ मेरो हाल !
कुन मन्दिरमा जान्छौ यात्री,
कुन मन्दिरमा जाने हो ?
कुन सामग्री पुजा गर्ने,
साथ कसोरी लाने हो ?
मानिसहरूका काँध चढी,
कुन देवपुरीमा जाने हो ?
हाडहरूका सुन्दर खम्बा,
मांस पिण्डका दिवार ।
मस्तिस्कको यो सुनको छाना,
इन्द्रियहरुका द्वार !
नसा-नदिका तरल तरङ्ग,
मन्दिर आफू अपार !
कुन मन्दिरमा जान्छौ यात्री,
कुन मन्दिरको द्वार ?
मनको सुन्दर सिंहासनमा
जगदिश्वरको राज !
चेतनको यो ज्योति हिरण्य,
उसको शिरको ताज !
खुल्ला निलो आकाशमा
उडी रहेका
पंछीहरु भन्दा
माथि माथि उडेका
मेरा अन्जान ईच्छाहरु,
कहिले मायावी संसारको
रमाईला परिबेश भित्र
कहिले तारापुन्जहरुका
टिलपिल प्रकाशलाई
त कहिले मनोहर
चन्द्रमाको प्रकाशलाई
गिज्याउन आई पुग्थे।
कहिले खसेका उल्काहरुलाई
समात्न दौडिन्थे
कहिले भाबी जीवनका
खाकाहरु कोर्न अघि बढ्थे
त्यस्तै अरु धेरै धेरै।
सगरमाथा झैँ चुलिएर
अघि बढेका मेरा पाईलाहरु
खेदोकका प्रत्येक
गल्लिहरु घरहरु अनि जंगलहरु हुदै
प्रारम्भ हुन्थे ।
कहाँ छौ तिमी, कस्तो छौ तिमी
जहाँ छौ तिमी, मेरै छौ तिमी
सुस्केराको भाकाले बोल म संग
पीडा मृत्युको खोल म संग
व्यथाले मुटु कति जल्यो होला
आगोले तिमीलाई कति पोल्यो होला
मरेर बिऊतिन फेरी मिल्ने भए
भोगेका पीडा भन्न मिल्ने भए भए
रोइ-रोइ पीडा सुनाउथ्यौ होला
म सुन्दा-सुन्दै मर्थे होला
अञ्जुलिमा उबाएर पिऊँपिऊँ पानी
आफ्नै रूपको छाया हेरी छक्कै रूपा रानी
अञ्जुलिको यही पानी आफैं पिइद्यूँ त
आफ्नै रूप पिइन्छ कि? यही पानीसित
अञ्जुलिको यही पानी भुइँमा पोखिद्यूँ त
आफ्नै रूप पोखिन्छ कि? यही पानीसित
काँपिगयो अञ्जुलि त, भुइँमा पर्यो पानी
त्यस्तै फुल्यो फूल पनि, जस्ती रूपा रानी
