क.
आकाश ! तँ लुकी पालिरहेछस् आफू खाने केवल अँध्यारो !
ए चोरीको ए रे अँध्यारो !
बिक्रीको,
हुँडारहरुको उल्लूकहरुको
षड्यन्त्रीको
दुःस्वपनीको, निशाचरको,
निर्भीकताको साम्राज्य !
ठुक्री, टुक्री, टुक्री जा
फुस्री, धुस्री, बिलाई जा
जा खण्डहरको बाटो !
जल् बल् अभिशापित हे !
ले, सल्की, मेरा
मूक वेदनाका आज्य !
ख.
म सुतेको मानिस हुँ,
जीविततातिर बेहोश !
म लुटेको मानिस हुँ
धनी र वञ्चित, निर्दोष !
हत्याराहरु भागिरहेछन्
छायाहरुका आड लिई
क.
आ ! फिंजारी घनका भाँक्रा, सगर–सागर गाँसी !
उग्ररुपिणी ! प्रलयसदनि ! वर्षकी वेदनाराशि !
नाश् रे शेष शिशिर, भंडारी ! शोध् रे पृथिवी–वासी !
ख.
सत्ययुगको निद्रा तेरो ! कलिको प्रबोधन–वेला !
विकल–प्राण–पवन–संगमा अश्रुकी जलधिवेला !
अतीत–कारागत सब आत्माहरुको क्रन्दन फोई
नाच् रे खण्डित कृष्ण घनमा, इन्साफ मागेर रोई !
चम्की ! झञ्झकी हे आत्मा !
सुत्छ मनुज अँधेरी रातमा !
भाइ भुल्छ भाइ आज ! विषम थितिमा यो समाज !
चल्दो छ धूलिई, मासी !
क.
छीः छीः दूरदूर गरिएको हुँ !
सबले आँखा तरिएको हुँ !
आदिम मनुको बदमाशीले
तर पृथिवीमा बरिएको हुँ !
दिव्य शल्यको दैनिक साधनमा
स्रष्टाले दरिएको हुँ !
ख.
बेकार सराप्छौ तिमी मलाई
सुन रे मेरा शठ भाइ !
मुनिको मनको काँढा मै हुँ,
खोल्ने दोस्रो लोचनलाई !
फूल–अन्धा छन् दुनियाँ सारा
तिनले घृणा खूब गरिएको हुँ !
वीर, शहीदहरुको पथ तर,
निर्माण हवस् भनी, विरिञ्चिकरले
जीवन वनमा छरिएको हुँ !
क.
प्रकृतिले जब व्यङ्ग्य रेखिन्
चेहरा तिनका बने,
नेपालीको भान लेखिन्,
बान् भो हाम्रो भने ।
ख.
सब गधाले खुशले ऐंके,
भ्यागुताले गाए कें कें,
भो भुजङ्गजाति प्रसन्न,
मातृ–भूका पुष्प रोए !
धन्य तिनको जन्म धन्य !
ग.
(हुन त केवल शुक्र–कीरा ! )
ज्योतिषीले नाम राख्यो
कोहेनूर ! वाह ! विश्वहीरा !
नामजस्तो व्यङ्ग्य के छ ?
क.
पलक निमीलित आज निशि,
प्रार्थना छन् सलिलदृशी !
ख.
दुइटा उडुकण ढुल्कन्छन्
बादलपरेला छिचली !
ग.
निश्चल, निस्पन्द !
श्वासबन्द !
घ.
क्षणकन पार्छिन् अनन्त–दर्पण !
अर्पण !
क.
“हिम–स्तनी ए ! हिउँमा टेकी,
किन आ’की ?”
“दिवस–ज्वरको ज्वलनको आगो
निभा’की ! ”
ख.
“सुधावदिनी ह् ! स्वर्गकी चरी, किन
हँसिली वदन ?”
“प्रेमी जोडीहरुको देख्दछु,
मधुर मिलन ! ”
ग.
“यति मीठोसँग पृथिवीमा किन मुसका’की ?”
“हरिया हृदय, अधरमा फुस्किन,
छु सिका’की !”
बिजुली चम्किदा
आकाश गर्जिदा
धर्ती थर्किदा
चैत्र र बैसाखे बताससगै,
बिस्तारै तातेको धर्तीमा !
डडेका कान्ला र पाखाहरुमा
बर्षाद संगै टुसाएका सिरुहरु,
नव पालुवा र बिरुवाहरु,
सधैं खेल्ने धारे ढुङ्गा
र
छेवैको रानी बनमा,
म नहुँदा,
मेरो अनुपस्थीतिमा
म माथी
ठूलै आरोप लागेछ..... ।
आरु फूल्ने बेला
म परदेशी भएँ रे
आरु फूल्ने बेला
मैले देश काल
न मिल्ने गाउन, न सुनाउन मिल्ने
यो कस्तो अनौठो गीत
नलुकाउन सक्ने नदेखाउन मिल्ने
यो कस्तो अनौठो प्रित
कहिले गाउछन् यी ओंठहरु,
सम्झेर उनको माया
कहिले हास्छ्न् यी आँखाहरु
कल्पेर उनको कायाँ
कहिले बहकिन्छ मुटु
सोचेर मनको यो मीत
कहिले तड्पिन्छ मुटु
मान्छेको मानसिकता परिवर्तन गर्ने हो भने
सवैको जीवनमा खुसियालि भर्ने हो भने
छाडौ बन्दुकको गोलि पड्काउन
छाडौ झुठ र जाल-झेलमा लड्काउन
छाडौ निरिह र निमुखालाई चड्काउन
छाडौ समयको पावन्दिलाई घड्काउन
यस्ले त केवल निरासा, कुण्ठा र आक्रोस
मात्र जन्माउने छ।
ईमानको खेति, विश्वासको उत्पादन,
सम भावको वितरण गर्न सिकौँ
यस्ले मानसिकता परिवर्तन गर्ने छ
सवैको जीवनमा खुसियालि भर्ने छ।
सयौँ हैन, हज्जारौँ-लाखौँ अनि करोडौ
थरि-थरिका फूलहरु फुल्ने मेरो फूलवारी
आज माली विहिन भएको छ,
रेख-देख र गोड्-मेलको अभावमा
सवै झार-पातले ढाकेको छ
ढकमक्क फुलेका फूलहरु देखिनु पर्ने,
तर,काम नलाग्ने झारहरुको विजनपो पाकेको छ!
त्यहि भएर झार र फूलको विरुवा चिन्न सक्ने
दुईटाको विचको भेद जान्न सक्ने
अनि झार मासेर फूल फुलाउन सक्ने,
मलाई एउटा माली चाहिएको छ!
उच्च हिम श्रृङ्खला देखि तराईको समथर फाँट सम्म,
पूर्वको मेचि देखि पश्चिमको माहाकालि सम्म,
हिमाल, पाहाड, तराई, भित्रिमधेस, उपत्यका, खोँच,
भिर-पाखा, वन-जङ्गल आदिको जानकार,
अनि कुन ठाउँमा कुन फूल फुलेको छ,
र अझ राम्रो फुलाउन सकिन्छ भन्ने सिप भएको
मलाई एउटा माली चाहिएको छ!
किट नासक र विष नासकको जानकार
(किनभने विषादिले स्वास्थ बिग्रिएको छ)
