जहाँ झिलमिलाउँदै किरणलाई छर्वर् गरी
झलल्ल छ उदाउँदो धपधपाउँदो बेसरी
मुहार, अति लाल जो सब गुलाफ झैं सूर्य छन्
झझल्ल कवित झाँगका रँग हरा खुला गर्दछन् ।
झिलिक्कसँग झुल्कियोस् हृदयबीच ज्वाला नयाँ
अँधेर जगमा गयो, सकल बाल बत्ती यहाँ
उही किरण सूर्यको किन झलल्ल झल्की बल्यो
नयाँ युग छ देशको यति बुझे उज्यालो खुल्यो
नेपाली लेखहरु - पृष्ठ १७
विधाहरू
कति सुन्दर हेर किताब-चरो
दुइ पंख फिजाउँछ यो बिचरो
कति थोप्लिइ खोल्दछ झिल्मिल यो
म त मग्न बनीकन हेर्छु अहो ।
कति छन् तह हेर भुवा यसमा
कति प्वाँख फिजाउँछ क्या रसमा
जति हेर्छु उडाउँछ दूर कता
म चढी यसमा छु सधैं विपता ।
कहिले म त बादलका महल-
तिर पुग्छु सुनै सुन झैं असल !
जसबीच कथाहरूको दुनियाँ-
हरूमा म विचार्दछु बात नयाँ ।
कहिले परदेश पुगेर कता
तसबीर भईकन छक्क म ता
पटना र बनारस बंबईमा
म त डुल्दछु रंग भरी भुइँमा ।
बगैंचामा मेरा रङबिरङका छन् कति परी
कलीला क्या राम्रा मुसुमुसु हुने बोल्दछ सरि
सिंगारेका छाँटी मगमग छिटो अत्तर मिही
लगाएका सारी नरम रँगिला रेशमसरि ।
हरीया खोपीमा टहल छ हवाको हरहर
सधैं नाच्ने झुल्ने चलमल हुने नै छ रहर
लगाई हीराको टप झलल हाँसी मुसुमुसु
इशाराले डाकी मसँग सब गर्छन् खुसुखुसु ।
चरा पंखी राम्रा नरम रङ पत्ती फरहर
उडूँ झैं बस्छन् ती वरपर हररर
कलीला यस्ताछन् कि त छुन पनी लाग्दछ डर
फुका छाती बोल्छन् मसँग परबाटै सब तर ।
"कहाँदेखिन् आयौ भनन सुकुमारी वनपरी ?"
भनी सोद्धा भन्छन् मुसुमुसुबनी लज्जितसरि
"जहाँ झुल्छन् रंगी नरम कलिला बादलभरी
जहाँ फुल्छन् ऊँचा धनु रंग मिसेका बहु थरी ।"
(१)
मलाई राम्रा सब चीज हेर्न
अत्यन्त लाग्ने मन चित्त भर्न।
आँखा दुवैले रस प्यूनलाई
अत्यन्त आनन्द हुने मलाई ॥
(२)
राम्रा उज्याला सब फूलबाट
सुगन्धको सौख मिहीनसाथ ।
दिलै भरी आउँछ गद्गदाई
क्यै चीज, जो हुन्न बयान हाई ॥
(३)
म प्यूँछु नीलो छतको मिठास
तारा-जुहारी झलमल्ल खास ।
म चाँदनीको रस प्यूछ मीठो
आँखा कचौरा दुईबाट छीटो ॥
(४)
ढरर ढम्म ढरर ढम्म
ढ्वाङ् ठोक सारा !
आज जानुपर्छ नानी
देशनिंति प्यारा !
लेऊ हात हात लाठी
लाम लाग सारा ।
मार्न जाऊ देश शत्रु
पोख्न रगत धारा ।।
पात पीं पीं लौ बजाऊ
छरन अबीर लावा ।
वान् टु वान टु कदम चाल
गर्न हिंड्न धाबा ।।
आज जानुपर्छ हामी
देश-निंति सारा ।
ढरर ढम्म ढरर ढम्म
ढ्वाङ ठोक सारा ।।
बोके दाढी चुस्स परेको सानो चिउँडोको आधार
तहलाइन्छन् काला जूँघा दुइ औंलाले वारंवार
हात दाहिना बेत छ लामो अथवा चड्कनच्यूरा
लुले लुले भै दहरा चड्कन दिन सक्छन् ती एक हजार ।
आँखासाँखा सकल बिगारे अक्षरहरूले काला सार
चक्का काँच लगाई दोटा जिनतिन देख्छन् ती संसार
ज्यादै घाम परीकन मुखमा ट्यूशन गर्दा तीन हजार
काला हाम्रा मास्टरजी छन् तर सुइँखुट्टे सारसंसार ।
पतलो जिभ्रो टपटप गर्दछ लालमुसा झैं छरितो चाल
बोझा झुक्छ किताबहरूको विचारहरूका लिन्छन् याल
लाग्छ शनैश्चर मंगल धेरै बन्छन् भृकुटी भीम कराल
पाठ नघोक्ने लडकाहरूका कान र गालाहरूका काल ।
सारङ्गी झैं पेट छ खोक्रो ताजुबको यो कस्तो बात
त्यसमा टम्म छ पुस्तकहरूको ठेलठेली डाँडा खात
त्यत्रो सानो शिरमा बस्ने भारी भारी कत्रा बात
त्यत्रो सानो मुखको भित्र लबजहरू छन् तेतिस हात ।
ओहो ! घार्घार् घार्घार्
झरझर ओ झार्झार्
झिलिल्लिल्लि झिल
सिल सिल मिलिमिल मिल !
ओहो ह्वार्ह्वार् ह्वार्ह्वार्
झं झं झं झं झार्
सिरसिर सिरसिर स्वाँर्
ओहो घार्घार् घार्घार्
झिलिझिल्ली झील ।
सिलसिल भिल भिल भिल ।
चुलपुल चुलपुल चुलपुल
दर्दर दर्दर दर दर दर
सिरविर सिरविर स्वाँर !
ओहो घार्घार् घार्घार्
झिलिलिल्लि झिल !
सिलसिल मिलमिल मिल !
थियो गर्मी वेला हपहप थियो घाम बहुत
बले झैँ आकाशै दनदन थियो धप्धपसित ।
बडो मानी गर्मी रुखतल सुती शीतलसित
झिकी जिभ्रो खस्रो ढलकसँग लेटी सुखसित ।।
थियो यौटा ठूलो सकल पशुको सिंह वनको
दुवै चिम्ली आँखा सुखसँग डटेको अति निको ।
छहारी हाँगाको हृदयकन ठण्डा गरिदिने
चरा बस्ने बोल्ने तलतिर रहेको सुख दिने ।।
बडो मस्ती पाई सुखसँग निदाईकन त्यहाँ
रहेको वेलामा सकल पशुको इन्द्र सुखमा ।
जरा बाङ्गा खोपी तलतिर बसेको अलिकति
त्यहाँ निस्के मूसा खुरुरुरु गरी दौडन कति ।।
निदाएको राजाकन रति नटेरीकन त्यहाँ
पैसा छ क्या चमकदार र मोलवाला
आँखा हुने जगतका यसमै उज्याला ।
क्या गोलगोल अनमोल छ चट्ट बान्की
यो हातमा हुन गए मन उड्छ सन्की ।।
संसार गोल छ धनै पनि बाटुलो छ
पैसा यही सब कुराहरूमा ठूलो छ ।
पैसा भए हृदयमा सुखले खुलो छ
पैसा यही सकल रोगविशे मुलो छ ।।
पैसा छ जे छ अनि के यहाँ र फेरि
पैसा भए कम जगत् छ हुने अँधेरी ।
पैसा छ शेर, धन औ बल तेज जान
पैसा भए छ रहने सब थोक मान ।।
मै हूँ भनेर दुनियाँ पनि गर्छ सेखी
सुनको दिन एक उदाउँछ रे
यस देश खुलीकन आउँछ रे
रँगिल सब बादल छाउँछ रे
जल चंचल भैकन गाउँछ रे !
चिडया बिउँझेर कराउँछ रे
सब मन्दिर घंट बजाउँछ रे
र हवा पनि बास उडाउँछ रे
दिल फूल सबै बिउँझाउँछ रे !
दुनियाँ सब चार्दछ धाउँछ रे
र हिमाल उँचा झलकाउँछ रे
जलविन्दु सुशीतल ल्याउँछ रे
सब उन्नत झल्ल तुल्याउँछ रे !
