जानीजानी करेसामा, सिउँडीको बोट लगायौ !
मेरो यो जिन्दगीलाई जुठो पार्न, ओठ लगायौ !!
बुझ्नु पर्ने भन्दा पनि, बेसी बुझ्ने मान्छे तिमी !
छातीभित्र मुटु हुन्छ ! त्यहीँ किन चोट लगायौ?
आफूचाहिँ दूधैदूधले, नुहाएकी मान्छे हौ कि?
हैन भने भन किन, नाना थरी खोट लगायौ?
माया गरे जस्तै गरी, दुखाउने मन रै'छ !
त्यसैले त बारम्बार, मर्ममाथि घोट लगायौ !!
सद्गुणिँ त्यो हो जो दु:खमा नि हाँस्न सक्छ
बिवेकि त्यो हो जो शत्रुसंग नि मित्रता गाँस्न सक्छ
इमानदार त्यो हो जो वचनको पालना गर्न सक्छ
परोपकारि त्यो हो जो अरुको पिडा नि हर्न सक्छ
लिच्चड त्यो हो जो आफुसंग हुदाँ हुदै माग्न सक्छ
कायर त्यो हो जो अप्ठ्यारो पर्ने वित्तिकै भाग्न सक्छ
साहसि त्यो हो जो चुनौतिसंग जुझ्न सक्छ
बुद्धिमान त्यो हो जो अरुको मार्का बुझ्न सक्छ
मुर्ख त्यो हो जो कुरा नबुझि सन्किन सक्छ
कुप मण्डुक त्यो हो जो अरुको कुरा सुनेर मन्किन सक्छ
लोभि त्यो हो जो नबोलाएको भोजमा ऊपस्थिति जनाउन सक्छ
चतुर त्यो हो जो आफ्नो कुरा अरुलाई मनाउन सक्छ
एक जना मित्रले भन्ने गर्नुहुन्थ्यो
बाँच्नु पर्छ धेरै कुरा देख्न र सुन्न पाईन्छ
कुरा यत्ति हो त्यो सव सहने हिम्मत चाहिन्छ
आज याहाँ त्यस्तै हुन लागेको छ
हिजोका वाचा कबुलहरु लत्याएको देखिदै छ
शान्ति र संविधानको बाटो छेकिदै छ
हतियारमा धार लगाउने फर्मान जारि भएको छ
फेरि हत्या र हिंसाको बाटो तिर ध्यान गएको छ
कसैलाई फाईदा नहुने यो द्वन्दको खेतिले
खै कस्का करङ भाँचिने हुन्,
को विधवा वा विदुर हुने हो
कसको काख रित्तिने हो,
कसको बा-आमाको साथ सिद्धिने हो
यसै भन्न सकिदैन,
किन उन्मादिहरुको मन भकिदैन !
सगरमाथाभन्दा उच्च भयो महँगी ।
दिनैपिच्छे आकासिँदै गयो महँगी ।।
सुन्तलीको पोल्टाको त्यो मकैभटमासजस्तै ।
जनताको पोल्टाभरि रह्यो महँगी ।।
ठूलाबडाहरूबाट पा'को उपहार ।
हामीलाई अति प्यारो छ यो महँगी ।।
बस्तीबस्ती डुबाउने बर्खे भेलजस्तै ।
पिछडाको बस्तीतिरै बह्यो महँगी ।।
"क" पात्रको साहित्यकार बनेर नाम कमाउने ठूलो अभिलाषा हुन्छ । शहरको सम्पन्नशाली तर प्रतिष्ठित् हुन संघर्षरत पात्र । दुईचार शब्द कोरिहाल्ने तर न त्यसमा रङ्ग हुन्थ्यो न ढ्ङ्ग । रस र बिम्ब कुन चरीको नाउँ हो पत्तै छैन । "ख"पात्र ग्रामिण परिवेशको निम्नमध्यम वर्गिय परिवारमा जन्मिएको । अभावले ग्रसित मस्तिष्कमा शब्दहरुको उछालपछार हुने । जसो तसो खर्चले भ्याए सम्म भाषामा स्नातक सकाएको हुन्छ । शहर छिरेर केहि गरिहालौं भन्ने सोचले आक्रमित हुन्छ । रचनात्मक हिसाबले शसक्त हुन्छ । सृजनाको बाढी ल्याउन सक्ने क्षमता तर सबै रचना , सृजना नोटबुकमै सिमित हुन्छ । रहर हुन्छ केहि कृति जन्माउने प्रकाशित गर्ने तर कुरो उहि अर्थको । घुम्दै फिर्दै रुम्जाटार भने झै हुन्छ । अनि आफ्ना सारा रहरहरुलाई लात हानेर भौतारिदैं हुन्छ जागिरको खोजीमा ।
यसै क्रममा "क" र "ख " को भेट एउटा मध्यकले गराईदिन्छ ।
यसो हाम्रो कुरो पनि सुनिदेऊ न सरकार,
अलिकति हाम्रो पिडा नि लेखिदेऊ न गजलकार !
थानामा चाना काट्दा माना- पाथि नभरे'भा,
एउटा रिपोर्ट हाम्रोपनि लेखिदेऊ न थानेदार !
आधारभुत समस्याको नै समाधान छैन भने,
आन्द्रा-भुडि किन्न-बेच्न मिल्ने बनाईदेऊ न बजार !
लाखौ-करोडौमा हजुर खेल्नुस नो प्राँबलम,
यसो हाम्रो जिउ-ज्यानको नि मूल्य देऊ न हजार ।
भिष्मपितामह सैलिको ईच्छामृत्युको अवसर रोकिएको छ,
अव बाँकि दुई महिना मात्रैको समय सिमा तोकिएको छ
तै पनि यी नौटंकिहरुको मति फिरेको छैन
भोलि के हुने हो! यीनका दिमागमा अझै छिरेको छैन !!
पिडितहरुको आक्रोसको आगो दन्के पछि
साह्रा तिमिले टेकेको धर्ति रन्के पछि
काहाँ जाउला तिमि भागेर
पिडितहरुले समाउने छन् जागेर !!
के मागेका छन् र जनताले,एक थान संविधान र शान्ति होइन !
के त्यति दिने पनि तिमि संग ल्याकत छैन !
यदि छैन भने छैन भन, तर सदा सर्वदा वैमान नबन !!
छिर्के हानि आपस्तमा लड्नु लड्यौ अव नलड
जनताको चाहनालाई समयमै राम्रो संग पढ
कलेजिमा उनकै माया सयौ डाँडा काटे पनि ।
मझेरीमा उनकै माया सयौ चिरा फाटे पनि ।।
स्वार्थ लुटी मलाई छोडि पराइ सङ्ग गएनी ।
सङ्गाले थे उनकै माया सयौ चोटि ढाटे पनि ।।
खाको कसम तोडी जादा मेरो आँचल भरि नै ।
अङ्गाले थे उनकै माया सयौ डोरी बाटे पनि ।।
लाको माया भुलेनी हिर्दय को पाना भरी भरी ।
रङ्गाले थे उनकै माया सयौ मुटु साटे पनि ।।
रिसाएर बसें भने साडी ल्याउँछु भन्छ
मेरी रानी पिरतीको बाढी ल्याउँछु भन्छ
जिस्काएर कहिलेकाँहि जान्न कतै भन्दा
कस्तो बाठो छ कि आम्मै गाडी ल्याउँछु भन्छ
मदिराले धुत्त भैइ आउँदा ठुस्स पर्छु
नरिसाउ तिम्रो लागि ताडी ल्याउँछु भन्छ
यस्तो छैन उस्तो छैन अभाव देखाउँछु
किन गर्छौ पिर तिमी खाडी ल्याउँछु भन्छ
नजानिदो पाराले नै, तिर हान्ने तिम्रो बानि
थोरै कुरा भन्दा मैले, धेरै जान्ने तिम्रो बानि
जति टाढा भए भन्छु, खै कसरी नजिकिन्छौ
नजरको बल्छि हानि, पास तान्ने तिम्रो बानि
हसिलो त्यो मुहारमा, देख्दिन त औशि कैल्यै
जिन्दगीका दु खलाई नि, सुखै ठान्ने तिम्रो बानि
ढाट छल नगरे रै, मेहनेत मै रमाउछौ
नराम्रोलाई पर फालि, राम्रै छान्ने तिम्रो बानि
