तार चुँडिएको सारंगिमा खोज्दैछु मिठो धुन ।
ग्रहण लागेको आकाशमा खोज्दैछु ताराजुन ।।
सोचे भन्दा पनी धेरै धेरै अन्तर रै"छ यहाँ ।
मान्छेहरु भन्दा धेरै ढुङ्गे पत्थर रै'छ यहाँ ।।
तातो मरुभुमी बालुवामा खोज्दैछु हिरा सुन ।
पसिनाको साटो यहाँ दिनै बग्दैछ मेरो खुन ।।
सम्झना आउँछ जैलेपनी घरैको बाबा आमा ।
भन्दैछन होला नानीहरु चाहियो नयाँ नाना ।।
सत्ययुगमा पनि थिएँ म
त्रेता, द्वापर युगमा पनि खडै थिएँ
कलियुगको उषाकालमा, सिद्धार्थको शिरमाथि
आज जस्तै जडै थिएँ
मैले त्यसयुगमा पनि
खडा हुनु थियो
अग्लिएर बडा हुनु थियो
जो थाक्थे यात्राले वा
सूर्यको प्रचण्ड रापले
तिनलार्इ सुस्ताउन ‑ सियाँलको
पिउँ लाग्ने घडा हुनु थियो
कतै एक्लै र कतै वरसँग
कतै जंगलमा र कतै घरसँग
उसैगरी खडा छु म
मानिसहरू उसैगरी निहुरिन्छन् मेरो फेदमा
र प्रत्येक शनिवार
भनेकै थें यो जोवन, दिंउला निर्माया ।
छोडी हाल्यौ, अब एक्लै जिंउला निर्माया ।।
रम्नु तिमी हाँसी खुशी, पिउनु अमृत सँधै,
के भयो र, म नै आँशु पिंउला निर्माया ।।
हुन्छ भनी ढाँटी हाल्यौ, यो मन फाटी हाल्यौ,
जसो तसो फाटेको मन, सिंउला निर्माया ।।
यो जुनीमा गरीब भए, सबले गरे हेला,
अर्को जुनी अमिर कै, लिंउला निर्माया ।।
मैले तिमीलाई मन पराएँ
पत्यार गरेनौ
तिमीलाई माया गरे
पत्यार गरेनौ
तिम्रा दुःखहरूमा दुखे
त्यो पनि पत्याएनौ
तिम्रा पौरख र प्रगतिमा गीत गाएँ, नाचे
अहँ त्यसलाई पनि विश्वास गरेनौ
तिम्रो नाम लेखे बाँसमा, ढुंगामा, दलिनमा
घरका भित्ताहरू र खाली ठाउँ जताततै
तिमीलाई देखाएँ एकदिन
तिमीले सब नाटक हो भन्यौ
तिमी दृष्टियुक्त दृष्टिविहीन बन्यौ
अविश्वासमा बानी पर्दै गयो तिमीलाई
"यो के हो बुआ ?"
"बाख्राको गिदी l
बाख्राको गिदी! किन भूटेको त ?"
"खानुलाई l तिमी खान्छोऊ?"
"अ'ह खादिन l बाजेले भन्नु हुन्छ नानीहरुले खानु हुदैन रे l "
नानीको कुरो सुनेर बुआ मनमनै सोच्दछन यी बुढा-पाखा कति चतुर है , एतरो मिठो गिदी आफै खानुलागी नानिलाई खानु हुन्न भन्छन l बुआ छोरों तिर हेर्दै भन्छन - "हो नानी , तर म भन्छु खानु हुन्छ ,नानिहरूले पनी l "
"कसरी बुआ?"
"खाएर नानी , मैले अहिले पो बुझे नानिहरुलाई गिदी किन खानु नदिएको l "
"किन बुआ?"
"नानी यो गिदी अत्यंत स्वादिलो हदों रहेछ , अंडा जस्तो l त्यस हुनाले पो बुढा -पाखा हरुले आफै खाने गरेका रहेछन l तर भने म त्यों भ्रम लाइ तोड़दछु आज l
उजाड, विराना पाखाहरुमा
परिश्रमको हलो म चलाउँछु ।
हिमाललाई अझ अग्लन सिकाउँछु,
मेरा गण्डकी, कोशीलाई बग्न सिकाउँछु,
म जङ्गबहादुर बनेर आउँछु,
गर्नुपरे अर्को कोतपर्व म गराउँछु ।
आमा चिन्ता नगर
यो देश म बनाउँछु ।
गरिवी र दासत्वको जन्जीरले जकडिएका,
मेरा दाजुभाईलाई आजाद गराउँछु ।
माटोको खाँतिर फेरी एउटा क्रान्ति गर्छु,
परे आँफुलाई सहिद बनाउँछु ।
तर जब फर्केर आउँछु,
म गान्धी बनेर आउँछु
प्रत्येक पल कहाली लाग्छ
आजभोलि संधै नै
तितो कर्कस स्वादको यो जिंदगीमा
तर पनि आशाको झिल्को
मनाकाश भरि झुल्किंदा
सप्तरंगी सपना देखेसरि
अनायासै बन्द हुन्छ परेली
भाव विभोर भई !
पर्खाइमा रात ढल्छ
अन्धकारले जित्छ मलाई
लाग्छ जीवन भुवाको फूल
पत्तै नपाई झर्न सक्छ अहिले नै
आँसु जति बगे पनि
सुख बनि कहिले त फुल्ला
आँसुकै फूल,
अन्तिम समयमा भए पनि !
पखालिन्छ संधैं
आँसुले नै यो मन किन ?
लाग्छ यो नियति हो कि , मेरो
प्राय : म सोध्छु
अँध्यारो रातको पहर भित्रको
सन्नाटाहरुलाई
आँखामा आँसु उर्लन्छ किन ?
मायाको जग बसाइदिउला छाना बन्छौ कि?
शब्द संगीत सजाइदिउला गाना बन्छौ कि?
निद्रा छैन भोक छैन दिन र रात नि उस्तै
भोक प्यास मेटाइदिउला खाना बन्छौ कि?
अमुल्य छ जोवन मेरो सबैले त भन्छन
जोवन कैद गराइदिउला थाना बन्छौ कि?
जिन्दगीको सबै दाउ तिम्रै नाउमा पर्नेछ
भोटे चिडी मिलाइदिउला पाना बन्छौ कि?
रातो गुलाब् हातमा हुन्छ कस्तो मोरो रै'छ भने
मैयाँ सधै साथमा हुन्छ कस्तो मोरो रै'छ भने
काँ काँ जान्छ के के गर्छ लबस्तरी ठिट्टो बन्दै
लाली जति माथमा हुन्छ कस्तो मोरो रै'छ भने
अनेक् स्वाँङ पार्छ बाबै धुर्तै रै'छ यो केटो त
जाली रुमाल् गाथमा हुन्छ कस्तो मोरो रै'छ भने
जो भेटे नि "मेरी रानी कति राम्री"भन्ने कुरा
ठेक्कै जस्तो वातमा हुन्छ कस्तो मोरो रै'छ भने
देख्नलाई सोझो देख्छ कान्छो छोरो दिनैभरि
चर्तीकला रातमा हुन्छ कस्तो मोरो रै'छ भने
मरिजाने शहिद भए, घाइते आमाका काखहरुमा
कहिले आउला शुभ दिन, यो धर्तिका पाखाहरुमा ।।
माथि माथि हेर्दैछन्, केहि होलाकि भन्ने आशमा
कहिले आउला तेज चमक, लोलाएका आखाँहरुमा ।।
जता जाउँ भेटिदैछ, अन्योलता र उकुस-मुकुस
कहिले होला गाउने गीत, उन्मुक्तिका भाखाहरुमा ।।
द्वेस क्लेस दुर्भावनाले, घर याहाँ गरेका छन्
कहिले होला आउने एकता, जातजातिका शाखाहरुमा ।।
मरिजाने शहिद भए, घाइते आमाका काखहरुमा
कहिले आउला शुभ दिन, यो धर्तिका पाखाहरुमा ।।
